Konflikt serologiczny. Czym jest, kogo dotyczy i czy można  się przed nim ustrzec?

Konflikt serologiczny przyczyniał się niegdyś do wielu zgonów nienarodzonych jeszcze lub nowonarodzonych dzieci. Dzisiaj medycyna poszła znacznie do przodu i dzięki odpowiedniej profilaktyce, jesteśmy w stanie zabezpieczyć zdrowie i życie maluchów narażonych na wystąpienie konfliktu serologicznego. Czym jest, kogo dotyczy i czy można  się przed nim ustrzec?

Konflikt serologiczny pojawia się w momencie, gdy organizm matki traktuje dziecko jak intruza, którego należy się pozbyć. Zaczyna wytwarzać przeciwciała atakujące czerwone krwinki płodu. Dochodzi do tego, kiedy zetkną się ze sobą dwie różne grupy krwi matki i dziecka. Najczęstszą postacią tej niezgodności jest konfiguracja grup: matka Rh-minus, ojciec: Rh-plus, a dziecko dziedziczy grupę krwi po ojcu, czyli RH-plus. W tym momencie, w organizmie kobiety może dojść do kontaktu dwóch różnych grup krwi, gdy łożysko zostanie w jakiś sposób uszkodzone, np. przez poród, poronienie, amniopunkcję, biopsję, ciążę pozamaciczną itd. Zagrożenie pojawia się najczęściej podczas drugiego porodu, ponieważ przy pierwszym organizm dopiero „rozpoznaje” dziecko, jako intruza i najprawdopodobniej nie zdąży go jeszcze zaatakować. Jednak już w trakcie drugiej ciąży jest w pełni przygotowany na pozbycie się „obcego ciała” i jeśli przy pierwszym porodzie nie zostały zastosowane odpowiednie środki, jest wysoce prawdopodobne, że dojdzie do konfliktu serologicznego  i choroby hemolitycznej płodu. Czy istnieje choć minimalne zagrożenie podczas pierwszej ciąży? Niestety tak. Aby mogło dojść do konfliktu serologicznego musi nastąpić bezpośredni kontakt krwi matki z krwią dziecka. Ma to miejsce podczas porodu, lecz istnieją pewne sytuacje, gdy może zdarzyć się to wcześniej. Należą do nich: odklejenie się łożyska, powikłania po zabiegach lub zabiegi wykonywane w trakcie ciąży, np. biopsja, czy amniopunkcja, ciążą pozamaciczna, wcześniejsze poronienia (także te, o których kobieta mogła nawet nie wiedzieć). Wtedy dochodzi do uszkodzenia łożyska i jeśli zbyt wiele krwinek wydostanie się na zewnątrz (co najmniej 0,2 ml)  pojawia się zagrożenie. Są to jednak dość rzadkie przypadki.  Konflikt serologiczny najczęściej pojawia się w przypadku grupy matki RH-minus, jednak istnieje możliwość wystąpienia również w konfiguracji, gdy mama ma grupę krwi 0, natomiast dziecko dziedziczy grupę po ojcu A lub B.

W ramach profilaktyki każda przyszła mama powinna zrobić badanie wskazujące grupę krwi, czynnik Rh, a także poziom przeciwciał atakujących czerwone krwinki –  w momencie, gdy posiada grupę Rh-minus. W przypadku, gdy istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego, zaraz po porodzie (do 72 godzin), podaje się matce w zastrzyku immunoglobinę anty D, która zapobiega powstaniu w organizmie kobiety przeciwciał groźnych dla dziecka. Takie działanie zabezpiecza w 99% przed wystąpieniem konfliktu serologicznego w przypadku kolejnej ciąży.