Rak piersi – czynniki ryzyka, profilaktyka 

Rak to grupa chorób  powodująca niekontrolowany i nieprawidłowy rozrost komórek ciała. Większość komóreknowotworowych tworzy zgrubienia zwane guzami i nazywane są od części ciała w której się znajdują np. rak piersi.

Rak piersi powstaje w tkance piersi i tworzy się z gruczołów mlekowych zwanych płatem ciała sutka oraz przewodów mlecznych łączących płat z sutkiem. W pozostałej części pierś składa się z tłuszczu oraz tkanek łącznej i limfatycznej.

Rak piersi jest najczęściej wykrywany jest w trakcie badania USG, mammograficznego lub w trakcie samodzielnego badanie piersi przez kobietę zanim jeszcze pojawią się pierwsze objawy choroby. Większość zmian widocznych na mammografie lub samodzielnie wykrytych zgrubień jest łagodnych co oznacza ze nie są one zmianami nowotworowymi  i nie zagrażają życiu kobiety. Gdy pojawia się podejrzenie raka należy wykonać mikroskopową analizę tkanki piersi w celu potwierdzenia diagnozy i określenia stopnia zaawansowania choroby oraz charakterystyki wzoru choroby.

Rak piersi coraz częściej jest postrzegany nie jako jedna choroba ale jako grupa chorób o różnym podłożu, czynnikach ryzyka czy reakcji na leczenie farmakologiczne.

Symptomy raka piersi

W większości przypadków rak piersi nie daje żadnych symptomów gdy guz jest jeszcze mały i łatwy do wyleczenia.  Istotną sprawą są regularne badania przeprowadzane zarówno w gabinetach lekarskich jak i domowym zaciszu przez same kobiety. Wczesne wykrywanie wszelkich zmian w obrębie tkanki piersi jest kluczowe dla skutecznego leczenia i profilaktyki zachorowań. W sytuacji gdy guz jest już wyczuwalny, najczęstszym fizycznym objawem jest bezbolesne zgrubienie. Zdarza się że rak piersi rozprzestrzenia się na węzły chłonne znajdujące się pod pachami powodując ich puchnięcie, twardnienie lub zaczerwienienie.  Objawami występującymi dużo rzadziej jest ból piersi, uczucie ciężkości, postępujące zmiany w obrębie piersi takie jak puchnięcie, twardnienie i zaczerwienienia skóry piersi a także zmiany w obrębie sutków np. wciąganie do środka piersi, krwawa wydzielina czy nadmierna wrażliwość. Należy pamiętać że bolesne piersi nie zawsze świadczą o obecności raka, kobiety w okresie przedmiesiączkowym mogą cierpieć na bolesne piersi jednak sytuacja ta ustępuje bezpośrednio po miesiączce.

Rak piersi –czynniki ryzyka

1. Historia zachorowań na raka piersi w rodzinie

Ryzyko zachorowania na raka piersi zwiększa się jeśli choroba ta występowała wcześniej w rodzinie zwłaszcza tej najbliższej tj. matka, siostra, babcia. Kobiety które miały w rodzinie przypadki zachorowania na raka piersi maja około 1.8 większe szanse że również zapadną na tę chorobę. Niestety im więcej przypadków raka piersi w rodzinie tym większe ryzyko zachorowania.

2. Płeć

Kobiety zapadają na raka piersi 100 razy częściej niż mężczyźni. Wynika to z faktu iż mężczyźni mają dużo mniejsze stężenie estrogenu i progesteronu  w organizmie, które odpowiadają za rozrost komórek nowotworowych.

3. Wiek

Ryzyko zachorowanie na raka piersi rośnie z wiekiem. 1 na 8 przypadków wykrycia inwazyjnego raka piersi to kobiety po 45 roku życia, natomiast już 2 na 3 przypadki to kobiety po 55 roku życia.

4. Genetyka

Około 5-10% wszystkich przypadków zachorowania na raka piersi ma podłoże genetyczne, co oznacza że choroba wynika z mutacji genowej przekazywanej dziecku przez rodziców.  Genami odpowiedzialnymi za dziedziczenie raka piersi są BRCA1 i BRCA2. W „normalnych” komórkach geny te pomagają tworzyć  białka które zapobiegają niekontrolowanemu rozrostowi komórek, natomiast jeśli osoba otrzyma zmutowaną kopię jednego z dwóch w/w genów ryzyko zachorowania na raka zwiększa się.

5. Rasa i pochodzenie

Generalnie bardziej podatne na zachorowania na raka piersi są białe kobiety, natomiast umieralność na ten rodzaj raka jest większa wśród kobiet pochodzenia afroamerykańskiego. Wyjątek stanowią zachorowania na raka piersi u kobiet poniżej 45 roku życia gdzie większy odsetek chorych stanowią Afroamerykanki.  Azjatki, Latynoski  maja mniejsze ryzyko zachorowania na raka i niższy odsetek zgonów spowodowanych rakiem piersi.

6. Miesiączkowanie

Kobiety które rozpoczęły miesiączkowanie przed 12 rokiem życia lub które przechodziły menopauzę po 55 roku życia mają trochę większe ryzyko zachorowania na raka piersi. Ryzyko to wynika z wydłużonego okresu oddziaływania estrogenów i progesteronu na organizm.

7. Ciąża

Kobiety które urodziły pierwsze dziecko po 30 roku życia mają odrobinę większe ryzyko zachorowania na raka piersi. Przebyciu kilku ciąż i bycie matką w młodym wieku zmniejsza ryzyko zachorowania na tę chorobę wynika to z faktu iż ciąża zmniejsza ilość przebytych cykli menstruacyjnych co powoduje obniżenie ryzyka.

8. Antykoncepcja doustna

Badania wskazują że ryzyko zachorowania na raka piersi jest wyższe w przypadku kobiet zażywających tabletki antykoncepcyjne niż w przypadku kobiet które nigdy nie zażywały pigułek. Ryzyko zachorowania wraca do normy gdy kobiety przestają brać tabletki.

9. Karmienie piersią

Niektóre badania wskazuje że karmienie piersią obniża ryzyko zachorowania  na raka piersi zwłaszcza jeśli trwa nieprzerwanie 1.5-2 lat.

10. Spożywanie alkoholu

Istnieje bezpośrednia relacja pomiędzy spożyciem alkoholu a ryzykiem zachorowania na raka piersi. Ryzyko wzrasta wraz z ilością spożytego alkoholu, kobiety które wypijają dziennie 2-5 drinków mają 1.5raza większe ryzyko zachorowania niż kobiety niepijące.

11. Otyłość i nadwaga

Kobiety które są otyłe lub zmagają się z nadwagą mają większe ryzyko zachorowania na raka piersi co wynika z fakty iż estrogeny znajdują się głównie w tkance tłuszczowej.

12. Aktywność fizyczna

Najnowsze badania wskazują iż wysiłek fizyczny w postaci ćwiczeń zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi.
Okazuje się że 1.25-2 godzin ćwiczeń w tygodniu zmniejsza ryzyko zachorowania o około 18%.

Jak zminimalizować ryzyko zachorowania na raka piersi

Niestety nie ma jednej, skutecznej metody zminimalizowania ryzyka zachorowania na raka piersi, jest jednak szereg działań które to umożliwiają:

• regularne, comiesięczne samodzielne badanie piersi np. z pomocą rękawicy FemiGlove, poparte wizytą u lekarza i badaniem USG
• Jedz zbilansowane i niskokaloryczne posiłki, wzbogać dietę o owoce, warzywa, ryby
• Unikaj alkoholu lub zmniejsz spożywane ilości
• Regularnie ćwicz i „zmuszaj” organizm do aktywności fizycznej