Konflikt serologiczny
Konflikt serologiczny to sytuacja, której obawia się wiele ciężarnych. Na szczęście dzięki współczesnej diagnostyce ciążowej i rozwojowi medycyny istnieją skuteczne sposoby na uniknięcie jego powikłań. Czym jest konflikt serologiczny? Kiedy występuje? Jakie niesie ryzyko? Jak powstępować w przypadku pojawienia się konfliktu serologicznego?
Kiedy występuje konflikt serologiczny?
Konflikt serologiczny może przypominać mechanizm obronny organizmu przed wirusami, czyli kształtowanie się odporności mającej na celu niszczenie wrogich drobnoustrojów. Jednak ma on negatywne konsekwencje dla płodu m.in. możliwość przekształcenia się w chorobę hemolityczną noworodka.
Konflikt serologiczny powstaje, gdy dochodzi do niezgodności w grupie krwi (układzie Rh) pomiędzy matką a dzieckiem. Matka posiada grupę krwi R-, a płód odziedziczoną po ojcu – R+. Wskutek przenikania do krążenia matki krwinek płodu z antygenami ojca, których matka nie ma, organizm ciężarnej uznaje elementy za wrogie i zaczyna produkować przeciwciała do zwalczania obcych antygenów.
Do pojawienia się konfliktu serologicznego i rozpoczęcia procesu immunizacji organizmu ciężarnej dochodzi w przypadku przedostania się pewnej ilości krwi dziecka do krwiobiegu matki. Może to nastąpić podczas porodu czy poronienia, jak i w przypadku zabiegów wewnątrzmacicznych, badań prenatalnych, odklejenia się łożyska, ciąży pozamacicznej czy wystąpienia krwotoku. Warto zaznaczyć, że zagrożenie rzadko pojawia się w pierwszej ciąży. Wówczas wyprodukowane przeciwciała nie mają wystarczającego czasu, żeby zaatakować płód. Realny problem i ryzyko pojawia się podczas drugiej oraz kolejnej ciąży.
Konflikt serologiczny – dalsze postępowanie
Warto zastosować odpowiednią profilaktykę podczas ciąży. Jej podstawowym elementem w przypadku konfliktu serologicznego jest oznaczenie grupy krwi obu partnerów (matki i ojca). U ciężarnej badanie należy wykonać do 12. tygodnia ciąży. Jeśli u matki występuje grupa krwi Rh-, wówczas lekarz zaleci oznaczenie poziomu przeciwciał, które atakują czerwone krwinki rozwijającego się płodu. Badanie należy powtórzyć pod koniec II trymestru. Dzięki wynikom można wstępnie ocenić ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego.
Jeśli dojdzie do wykrycia konfliktu serologicznego, ciężarna musi pozostać pod kontrolą lekarską. Należy również systematycznie wykonywać specjalistyczne badania USG, dzięki którym można sprawdzić przepływ krwi w tętnicy środkowej mózgu dziecka.
Ciężarnej podaje się immunoglobiny anty-D. Neutralizują one komórki płodowe we krwi matki, nim dojdzie do rozpoznania ich przez układ odpornościowy za wrogie i wytworzenia przeciwciał. Podaje się je w 28. albo 30. tygodniu ciąży na 72 godziny przed porodem. Ma to również miejsce po poronieniu, przerwaniu ciąży, podczas zabiegów wewnątrzmacicznych czy krwawienia w trakcie ciąży.
Możliwe jest również stosowanie transfuzji krwi w celu leczenia niedokrwistości u płodu. O takim działaniu decyduje lekarz, opierając się na wynikach poziomu przeciwciał oraz prędkości przepływu krwi w tętnicy środkowej mózgu płodu. Transfuzje należy powtarzać regularnie, ze względu na obecność przeciwciał i niszczenie przez nich krwinek wyprodukowanych przez dziecko.
Skutki konfliktu serologicznego
W trakcie występowania konfliktu serologicznego układ immunologiczny matki produkuje przeciwciała zwalczające antygeny płodu. Przeciwciała przenikają przez barierę łożyskową i łącząc się z antygenami czerwonych krwinek płodu, powodują hemolizę, czyli ich rozpad. Tym objawia się choroba hemolityczna.
Konflikt serologiczny może również prowadzić do niedokrwistości, niedotlenienia tkanek, pojawienia się obrzęku łożyska czy płodu, niewydolności krążenia u płodu czy obumarcia wewnątrzmacicznego płodu. Po porodzie istnieje ryzyko pojawiania się żółtaczki noworodka.
Dlatego ze względu na wyżej wymieniowe powody niezwykle istotna jest odpowiednia diagnostyka i kontrola lekarska podczas trwania ciąży.
Przeczytaj także:
Monitor płodności na smartfon z aplikacją w j. polskim
